Стамбул:  искусство жана маданият

2021-жылдын 29-октябрында Стамбулдагы Ататүрк маданий борбору Түркия Республикасынын 98 жылдыгына карата искусство сүйүүчүлөрү үчүн эшигин кайрадан ачты. Жергиликтүүлөр Ататүрк маданият борбору (же кыскача AМБ) деп атаган жаңы курулган заманбап имаратта мурунку культ дизайны сакталган.

AМБ, Түркиянын Маданият жана туризм министрлиги тарабынан Түркиянын бүгүнкү күнгө чейин эң чоң искусство жана маданият долбоорлорунун бири катары курулган Бейоглу Маданий Жолуна жасалган эң маанилүү инвестициялардын бири болуп саналат. Борбор маданий проспектинин башаты болуп эсептелүү менен бирге, анын ачылышы Маданият жана туризм министрлиги тарабынан долбоорлонгон “Бейоглу маданий маршруту эл аралык фестивалынын” башталышы болуп эсептелет.

Президент Режеп Тайып Эрдоган менен Маданият жана туризм министри Мехмет Нури Эрсой катышкан Стамбулдагы Ататүрк маданий борборунун ачылыш аземине бизнес, искусство жана илимдин көрүнүктүү ишмерлери, бейөкмөт уюмдарынын, жергиликтүү жана чет элдик маалымат каражаттарынын өкүлдөрү келди.

Аталган борбор Маданият жана туризм министрлиги тарабынан 2,5 жылда 2 миллиард лирага толугу менен жаңыланды. Акыркы технология менен жабдылган 2040 орундуу 49 миң чарчы метрлик опера театры жыл бою ачык болот. Борбордо ошондой эле 802 орундуу 16 300 чарчы метр театр залы, 410 чарчы метр аянтты ээлеген АМБ галереясы жана AМБ көп функциалуу залы да бар.

Жогоруда аталган залдардан тышкары, AБМде галерея, балдар чыгармачылык борбору, музыка аянтчасы, үн жазуу студиясы жана музыка, искусство, архитектура жана дизайн сыяктуу атайын темалар үчүн маалымат алуу борбору катары даярдалган китепканадан турган 100 000 чарчы метрге жакын ички бөлүмдөрү бар. Жаңыланган комплексте “АБМ Yesilçam” кинотеатры жана Дизайн дүкөнү сыяктуу объектилер, ошондой эле солисттер жана оркестрлер үчүн репетиция бөлмөлөрү, ресторандар, кафетерия, китеп кафелери, устаканалар, административдик жана техникалык жайлар бар.

Көптөн күткөн учур келди:  Стамбулдун Ататүрк маданий борбору кайрадан ачылды

Шаардын жана дүйнөнүн төрт бурчунан миңдеген туристтердин кызыгын туудурган Стамбулдагы Ататүрк маданият борбору 29-октябрь Республика майрамында өлкө башчысы Режеп Тайып Эрдогандын катышуусунда салтанаттуу түрдө эшигин ачты.

АМБдин ачылышында «Синан»  операсынын дүйнөлүк премьерасы болду

Президент Эрдогандын өтүнүчү менен жазылган Синан операсы АМБдин ачылышында дүйнөлүк премьерасын өткөрдү. Стамбул мамлекеттик опера жана балет театрында сахналаштырылган түрк композиторунун оригиналдуу чыгармасы италиялык атактуу режиссер Винченцо Гризостоми Траваглининин сахнасында тартууланды.

Дүйнөнүн эң улуу архитекторлорунун бири Мимар Синанга арналган эпикалык спектаклде Гүрер Айкал дрижерлук кылды. Операны азыркы түрк классикалык музыкасынын композитору профессор Хасан Учарсу жазган, ал эми либреттосун Халит Рефишанын ушул эле аталыштагы сценарийинин негизинде доктор Бертан Рона жазган.

Операда көрүүчүлөр Михримах Султан мечитинин жана Сулеймание мечитинин курулушу учурунда болуп жаткан окуяларга күбө боло алышты. Мимар Синандын шедеври деп эсептелген экинчи мечиттин курулушу 7 жылдан ашык убакытка созулган. Операда Осмон империясынын жеңиштери, улуу мамлекет болуу салты жана Кануни Сулейман менен Мимар Синандын достугунун алкагында руханий баалуулуктардан да кеп козголгон.

Жаңы АМБ Стамбулдун маданий  борбору болуп калат

Стамбулдун дүйнөнүн алдыңкы искусство борбору болушунда маанилүү ролду ойногон AМБ, искусствону өнүктүрүү, ага колдоо көрсөтүү миссиясын улантат жана анын бай тарыхын көрүүгө ар тараптан келген конокторду өзүнө тартат.

Эң акыркы жана эң алдыңкы технологияны колдонуу менен иштелип чыккан имараттын эксплуатациялык модели конструкцияны дифференциациялоонун негизги элементи болуп саналат. Аны куруудан мурун менмен деген тажрыйбалуу адистерден турган топ дүйнө жүзү боюнча окшош функциялары бар көптөгөн курулуштары менен таанышып чыккан, ошондой эле Түркиянын алдыңкы маданият ишмерлери менен кеңешишкен.

Жаңы Ататүрк маданий борборунун карамагындагы мекемелер болуп, Маданият жана туризм министрлигине караштуу Классикалык түрк музыкасынын Президенттик хору, Стамбул мамлекеттик опера жана балет театры, Стамбул мамлекеттик театры, Стамбул симфониялык оркестри жана Стамбул мамлекеттик түрк музыка ансамбли эсептелет.

AМБ жайгашкан кампуста 2040 орундуу опера театры жана 802 орундуу театр, ошондой эле Маданият көчөсүндөгү өтүүчү жолдун боюндагы ар кандай функциялар бар блоктор бар. Мындан тышкары, кампуста көргөзмөлөрдү, концерттерди, театралдык спектаклдерди, конференцияларды жана жолугушууларды өткөрө турган көп максаттуу зал бар.

AМБ Галереясы Таксим аянтына караган фасадынан культ чөйрөсү жайгашкан башкы имараттар менен катарлаш турганын көрүүгө болот. Ошондой эле, маданият көчөсүнүн кире беришиндеги бийик призматикалык дизайны менен салынган чоң галерея заялы бар. Ал жакта  заманбап сүрөтчүлөрдүн көргөзмөсү өтүү үчүн ылайкташтырылган.

Жаңы АМБде Лондон  филармониясынын оркестринин чоң концерти тартууланат

Стамбулдагы Ататүрк маданий борборунун ачылышына Лондон филармониясынын оркестри келди. 100гө жакын музыканты бар, дүйнөдөгү эң мыкты симфониялык оркестрлердин бири деп эсептелген Лондон филармониясынын оркестри 31-октябрда жаңы AБМ сахнасына атайын репертуар менен чыгат. Эски түрк композитору Озкан Манавтын оркестр үчүн жазган «Хайдар Хайдар»  Лондон филармониясынын оркестри тарабынан биринчи жолу аткарыла турган түрк композиторунун чыгармасын болуп тарыхта калат.

БЕЙОГЛУ ИСКУССТВОНУН КУЧАГЫНДА

Стамбул - эки континентти бириктирген жана цивилизациялар, маданияттар жана экономикалар ортосунда көпүрө болгон дүйнөдөгү жалгыз мегаполис катары маданият жана искусствого арналган көп кырдуу жана масштабдуу эл аралык шаар фестивалын баштап жатат.

Маданият жана туризм министрлиги тарабынан иштелип чыккан “Бейоглу маданий жолу долбоору” Стамбулдун тарыхый, архитектуралык, экономикалык жана туризмдик баалуулуктары менен бирге эл аралык баалуулугуна да көңүл бурат. Бейоглу маданий маршрут фестивалы 2021-жылдын 30-октябрынан 14-ноябрына чейин уланып, ага 60 жерден миңден ашуун искусство чебери катышат.

Европа менен Азияны бириктирген стратегиялык абалынан улам үч империянын борбору болгон Стамбул тарыхка чейинки доордон баштап өзүнүн бай тарыхында ар түрдүү диндерди, маданияттарды, жамааттарды жана алардын чыгармаларынын уюткусу орногон жер болуп эсептелет. 2010-жылы Европа Кеңеши тарабынан Европанын Маданият борбору деп аталган Стамбулда учурда Түркиянын эң чоң маданий жана искусство долбоору “Бейоглу Маданий маршрутунун” алкагында уюштурулган эл аралык шаар фестивалы өтүүдө.

Бейоглу маданий маршруту жакында жаңыланган Ататүрк маданият борборун, ошондой эле Галата мунарасын, Атлас кинотеатрын, Галата Мевлеви үйүн, Мехмет Акиф мемориалдык үйүн жана Тарык Зафер Тунай маданий театрын жана башка көптөгөн тарыхый, маданий жана архитектуралык эстеликтерди камтыйт.

“Бейоглу маданий маршруту фестивалы жыл сайын дүйнөнүн эң маанилүү саякат борборлорунун бири болгон Стамбулду эл аралык сахнага таанытуу максатында өткөрүлөт.

Түркиядагы эң чоң искусство  жана маданият долбоору

30-октябрдан 14-ноябрга чейин “Бейоглу маданий маршруту фестивалында” концерттер, көргөзмөлөр жана башка иш-чаралар өткөрүлөт. Коомдун бардык катмарын камтыган көргөзмөлөр, концерттер, опера жана театралдык спектаклдер, талкуулар жана семинарлар Фестивалдын маршруту боюнча алтымыш жерде өтөт.

Түркиянын эң чоң искусство жана маданият долбоору болгон Beyolu Culture Route фестивалы классикалык искусстводон заманбап искусствого, санариптен жана киного, музыкага, бийге жана адабиятка чейин кеңири чөйрөдөгү чыгармаларды тартуулайт.

Бейоглу маданий маршрут фестивалы технология тарабынан колдоого алынган Маданият жана туризм министрлиги Beyolu Culture Route мобилдик тиркемесин сунуштайт.

Beyolu Culture Route Festival колдонмосу фестивалдын иш-чаралары жана жерлери, ошондой эле ар кандай жерлерге кантип жетүү керектиги жөнүндө маалымат берет. Колдонуучулар өздөрүнүн профилдерди түзүп, Фестивалдагы иш-чараларын өздөрүнө жараша пландаштыра алышат, ошондой эле Фестивалдын иш-чаралары боюнча жаңылыктар жана социалдык медиа посттору менен убагында тааныша алышат.

Алтымыш жерден миңден ашык  искусство чебери катышкан дүйнөлүк фестиваль

Миңден ашык искусство чеберинин башын бириктирген “Бейоглу маданий маршрутунун” программасында кырк көргөзмө жана атайын долбоорлор, жетимиш беш концерт, кырк беш семинар, жыйырма интервью жана алтымыш жерде он спектакль өткөзүү пландалууда жана аталган иш-чаралар отуз алты жабык жайларда жана жыйырма төрт сырткы аянттарда болот. Толук программаны http://www.beyoglukulturyolu.com сайтынан тапса болот.

Фестивалдын алкагында төмөнкү көркөм жана маданий иш-чаралар өтөт:

• Фестивалдын эң маанилүү жайларынын бири болгон Стамбул Ататүрк маданият борборунда классикалык искусство, заманбап искусство, санарип искусствосу жана жасалма интеллект сыяктуу он бир чоң көргөзмө өтөт. Көргөзмөлөр мазмуну жана технологиясы боюнча өткөндөн келечекке таасирдүү тажрыйбаларды берүү үчүн иштелип чыккан.

• Эки концерттик залда дуйненун эн белгилуу симфониялык оркестрлеринин концерттеринен тартып опера, балет жана театралдык спектаклдерге чейин жыйырма жети ири концерт жана спектакль болот.

• АМБ балдар чыгармачылык борборунда атактуу сүрөтчүлөр балдар өнөрканаларында жаш искусство сүйүүчүлөрү менен жолугушат.

• Таксим мечитинин маданий борборунда көргөзмөлөр, сүрөтчүлөр семинарлары, маектер жана диний музыка концерттери болот.

• Фестивалдын алкагында Галатапортто 850 чарчы метрлик аянтта дүйнөнүн эң улуу чеберлери катышкан санарип аудиовизуалдык спектакль көрсөтүлөт.

• Фестивалдын жүрүшүндө жашоонун бардык тармактарын камтыган, классикалык искусстводон санариптик искусствого, чебер сүрөтчүлөрдөн жаш таланттарга чейин ар түрдүү көргөзмөлөр болот.

• Фестивалдын алкагында адабият жана поэзияга арналган платформаларда өлкөбүздүн эң белгилүү жазуучуларынын жана акындарынын катышуусунда окуулар, талкуулар, эскерүү кечелери, экскурсиялар өткөрүлөт.

• Фестивалда фильмдердин жана фотосүрөттөрдүн көргөзмөлөрү орун алган «Атлас» киномузейи сүйүүчүлөр үчүн эшигин ачат.

• Он беш күндүк фестивалда ички жана сырткы аянттарда жүзгө жакын концерт болот. Сахналарда Түркиянын эң атактуу жана популярдуу артисттеринен тарта дүйнөнүн эң чоң симфониялык оркестрлерине чейин музыканттар концерт беришет. Сахналарда опера, театр, диний музыка, рэп ж.б. угууга болот.

• Бейоглу маданий маршруту фестивалына көптөгөн Бейоглу музейлери жана галереялары да атайын көргөзмөлөр жана иш-чаралар менен өз салымын кошот.