Кыргыз Республикасын санариптик трансформациялоо концепциясын аткаруу жана кылмыш-жаза адилеттүүлүгү тармагында санариптик механизмдерди кеңейтүү максатында Башкы прокуратура бир катар маанилүү чараларды ишке ашырууда. Бул тууралуу мекеменин маалымат кызматы билдирди.

Маалыматка ылайык, учурда өлкөдө кылмыштарды каттоонун бирдиктүү мамлекеттик маалыматтык системасы — “Кылмыштардын бирдиктүү реестри” (КБР АМС) толук кандуу иштеп жатат. Системада прокуратура, ИИМ, УКМК, ЖАМК жана МБКнын 5000ден ашуун кызматкерлери иш алып барат. Платформа мамлекеттик органдардын башка маалыматтык системалары менен интеграцияланган.

2024-жылдын аягында Башкы прокурордун буйругу менен өлкө боюнча жаңы модуль — “Электрондук кылмыш иши” ишке киргизилген. Ал кылмыш ишин каттоодон баштап, тергөө, соттук кароо жана жаза аткарууга чейинки бардык процесстерди санарип форматта жүргүзүүгө шарт түзөт. Бардык документтер электрондук кол тамга менен бекитилет.

«КБР» АМС жана «Электрондук иш» укук коргоо органдарынын күнүмдүк ишмердүүлүгүнө киргизилиши бир катар оң жыйынтыктарды берди: алсак, коррупциялык тобокелдиктердин төмөндөшү, кылмыш-укуктук статистика менен манипуляцияларды четтетүү, процессуалдык мыйзам бузуулардын азайышы, убакытты үнөмдөө жана коммуникациянын ыкчамдуулугу болууда.

«Электрондук иш» маанилүү жетишкендиктеринин бири – коррупциялык тобокелдиктердин төмөндөшү. Анткени системага киргизилген маалыматтарды өчүрүүгө же атайылап бурмалоого мүмкүн эмес. Натыйжада далил базасы электрондук форматта бекемделип, ага эч ким таасир эте албайт, ошол эле маалда өзгөртүү жана бурмалоо мүмкүн эмес.

Ошондой эле, тергөөчүнүн ар бир кадамы «КБР» АМСда катталгандыктан, кылмыш-укуктук статистика менен жасалган манипуляциялар кескин азайган же толук жоюлган десек болот.

Тергөө жана кылмыш жөнүндө билдирүүлөрдү текшерүү мөөнөттөрүн бузуу учурлары да бир кыйла кыскарган. «КБР» АМС жана «Электрондук иш» арыз же билдирүү катталган учурдан тартып андагы өтүп жаткан ар бир убакытты так эсептеп, көзөмөлдөө мүмкүнчүлүгүн түзөт.

Процессуалдык убакытты үнөмдөө жана коммуникациянын ыкчамдуулугу – материалдарга онлайн түрдө жетүү мүмкүнчүлүгүнүн аркасында камсыздалууда. Бул жергиликтүү жетекчиликке гана эмес, жогорку деңгээлдеги жетекчиликке (областтык жана борбордук аппарат) жана бардык көзөмөлдөөчү прокурорлорго (райондук, областтык, республикалык) да жеткиликтүү.

Мындан тышкары, «КБР» АМС жана «Электрондук иш» камтылган алгоритмдер тажрыйбасы төмөн болгон тергөөчүнүн ишин дагы жеңилдетет. Бир жагынан система кылмыш иши козголгондон кийин гана жүргүзүлө турган тергөө аракеттерин жүргүзүүгө жол берсе, башка жагынан учурдагы этапта кайсы тергөө аракеттерин жасоого болорун көрсөтүп турат (кармоо, айып коюу, айыпталуучуну суракка алуу, беттештирүү ж.б.).

«КБР» АМС жана «Электрондук иш» өнүгүү перспективаларына токтолсок – бул система кылмыш-жаза адилеттүүлүгүнүн борбордук магистралдык платформасына айланып калды. Анткени анда кылмыш жөнүндө маалымат катталып, кылмышты жасаган адам, жабырлануучу, тараптардын адвокаттары, күбөлөр, эксперттер, адистер жана башка процесстин катышуучулары да катталат.

Пробация кызматынын, жаза аткаруу кызматынын, ар кандай мамлекеттик реестрлердин жана сот системасынын маалыматтык ресурстарын «КБР» АМСна интеграциялоо аркылуу кылмыш-жаза адилеттүүлүк тутумуна тартылган ар бир адамдын тагдырын толук көзөмөлдөөгө мүмкүнчүлүк түзүлөт.

Жакынкы перспективада тергөөчүнүн күнүмдүк ишиндеги күнүмдүк процесстерди максималдуу автоматташтыруу зарыл деп эсептелүүдө.

Башкы прокуратура укук коргоо органдарынын жана прокуратура органдарынын кызматкерлерин маалыматтык системаларда иштөө принциптерине үйрөтүү боюнча үзгүлтүксүз тренингдерди өткөрүп келет. Бул аркылуу мурунку тажрыйбалар боюнча билимдер жаңыланып, «Электрондук иш» жаңы функционалдары боюнча да окуулар жүргүзүлүүдө.

Башкы прокуратура өлкөнүн укук коргоо секторун мындан ары да санариптештирүү багытында туруктуу иштерди жүргүзө бермекчи.